του Απτχου (Ι)ε.α. Ευάγγελου Γεωργούση, Επίτιμου Δκτή Δ.Α.Ε. & Προέδρου ΣΑΣΙ
Η αγορά από την Τουρκία του ρωσικού Αντιαεροπορικού και Αντι βαλλιστικού συστήματος S-400 είναι αναμενόμενο να δημιουργεί ερωτηματικά σχετικά με την επίδραση που θα έχει στην ισορροπία αμυντικής ισχύος μεταξύ των δύο χωρών. Και αυτό είναι λογικό, αφού τα στοιχεία και οι επιδόσεις του συστήματος αυτού, που έχουν δημοσιευθεί, το κατατάσσουν στα πλέον εξελιγμένα του είδους του. Όταν δε η αποτρεπτική αμυντική, στρατιωτική σου ισχύ, έχει δεχθεί σοβαρές επιπτώσεις από την δεκαετή οικονομική κρίση, είναι φυσικό το ενδιαφέρον να είναι έντονο και θεωρούμε δεδομένο ότι το θέμα θα έχει μελετηθεί και αξιολογηθεί από τους αρμόδιους του ΥΠΕΘΑ.
Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί, το S-400 Triumf και κατά το ΝΑΤΟ, SA-21 Crowler, είναι η εξέλιξη του S-300 PMU-2. Οι βελτιώσεις αφορούν τρεις βασικούς τομείς αυτών των συστημάτων:
Αντοχής σε συστήματα παρεμβολών και αντιμέτρων
Στην απόκτηση δυνατοτήτων αποκάλυψης και παρακολούθησης αεροσκαφών Stealth.
Στην βελτίωση του φακέλλου αποκάλυψης και εμπλοκής βλημάτων TBM, UAV και PGM(Κατευθυνόμενα βλήματα ακριβείας).
Επίσης διαθέτει βλήματα τριών ειδών. Τα ακριβείας για άμεσα και αποτελεσματικά πλήγματα. Τα κλασικά όπως του S-300, αλλά βελτιωμένα. Και τα μεγάλης εμβέλειας για εναέριους στόχους με περιορισμένη δυνατότητα ελιγμών(AWACS, TANKER κ.λ.π.) Κάθε βλήμα από τα δύο πρώτα έχει διαφορετική εμβέλεια και φάκελλο εμπλοκής ,ο οποίος μπορεί να ξεκινάει από το 1 ΧΜ και φτάνει τα 250 ΧΜ. Το τρίτο φτάνει τα 380 ΧΜ εμβέλεια και 150ΧΜ περίπου, σε ύψος. Ίσως μία άλλη βελτίωση, σε σχέση με το S-300, αφορά τα νέα Radars αποκάλυψης και παρακολούθησης των στόχων, αεροσκαφών και βλημάτων. Για μία επιφάνεια 4 τ.μ(RCS) η θεωρητική δυνατότητα είναι στα 390 ΧΜ και με δυνατότητα παρακολούθησης 300 στόχων. Φυσικά αυτές οι εμβέλειες υφίστανται την επίδραση του ανάγλυφου του εδάφους ,όπως και της καμπυλότητας της γης.
Έχει δημοσιευθεί επίσης ότι το σύστημα S-400 έχει την δυνατότητα διασύνδεσης του και με άλλα σχετικά συστήματα μικρότερης εμβέλειας(SHORADS) , έτσι ώστε να αποκλείουν πλήρως μία περιοχή. Δεν είναι γνωστό αν οι τούρκοι έχουν εξασφαλίσει την διασύνδεση των δικών τους HIS AB-AO με φακέλλους εμπλοκής 2-15 ΧΜ και 3-25ΧΜ. Φυσικά αυτό σημαίνει ιδιαίτερη τεχνολογική συνεργασία Ρωσίας –Τουρκίας σε επίπεδο πηγαίων κωδίκων. Στην εγκατεστιμένη ρωσική αεράμυνα, όπου το S-400 είναι ήδη τοποθετημένο, υπάρχουν και άλλες διασυνδέσεις και με άλλου είδους Radars έρευνας και παρακολούθησης στόχων, έτσι ώστε να αυξάνεται η συνολική αποτελεσματικότητα εμπλοκής αυτής. Το σύστημα ακόμα μπορεί να συνεργάζεται και με συστήματα παθητικής αποκάλυψης(PCL), έτσι ώστε αν τα δικά του Radars παρεμβάλονται από ειδικά συστήματα ηλεκτρονικών και άλλων παρεμβολών, να μη χάνει την δυνατότητα αυτή. Σύμφωνα με επίσημη δήλωση του Διοικητή της USAF Air Combat Command(ACC), Gen. James Holms, Σεπτέμβριος 2018, το S-400 έχει anti-Stealth ικανότητα μέχρι τα 80 μίλια, αν φυσικά διαθέτει anti-Stealth Radar, Tracking Radar με εκπομπή σε Low Band(X or L Band) και με Passive Sensors(Moscow-1). Έτσι εκτιμάται ότι, το S-400 μπορεί να αντιμετωπίσει το F-35 υπό προυποθέσεις και σε ορισμένες αποστάσεις.
Κάτι που δεν έχει γίνει ευρέως γνωστό, αλλά που κάποιες πηγές αποκαλύπτουν και ισχυρίζονται , είναι ότι το S-400 δεν είναι μόνο και καθαρά αμυντικό σύστημα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί, έχει δηλαδή την τεχνολογική δυνατότητα, και ως σύστημα βαλλιστικών πυραύλων εδάφους –εδάφους, με υψηλή ακρίβεια. Σχετικές δηλώσεις τούρκων για τους αμυντικούς λόγους που τους οδήγησαν στην αγορά του εν λόγω συστήματος κάτι αφήνουν να εννοηθεί. Η απάντηση ήταν ότι το έχουν ανάγκη για την άμυνα τους κατά του ISIS , κατά των Κούρδων και κατά του Ιράν. Και καλά το Ιράν έχει αεροπορία , οι κούρδοι και το ISIS που δεν έχουν; Το ερώτημα είναι αν γνωρίζουμε τι από όλες αυτές τις δυνατότητες έχουν συμφωνήσει και θα αποκτήσουν οι Τούρκοι. Αυτή είναι μία πολύ σοβαρή δουλειά , αποστολή θα έλεγα , των ειδικών υπηρεσιών της χώρας μας.
Ένα άλλο σημείο του όλου θέματος , που κατά τη γνώμη μου είναι άξιο προσοχής και μελέτης, είναι το εξής. Σύμφωνα με το Center for Strategic and International Studies(CSIS), το σημερινό δόγμα της ρωσικής Αεράμυνας ακολουθεί μία προσέγγιση τριών επιπέδων. Αυτό τους επιτρέπει να δημιουργούν περιοχές απαγόρευσης πρόσβασης(A2 AD). Η υψηλότερη βαθμίδα αυτού του σχεδιασμού χρησιμοποιεί συστήματα μεγάλης εμβέλειας , όπως S-200, S-300, και S-400, αλλά και SHORADS, εύκολα στις μετακινήσεις και τα οποία θα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους. Η Ρωσία από τον βορρά μέχρι και την Κριμαία έχει δημιουργήσει ήδη περιοχές ή ζώνες απαγόρευσης πρόσβασης ή υψηλής αεράμυνας. Με την εγκατάσταση S-400 και στη Συρία, όπως και η ύπαρξη ρωσικών πλοίων με δυνατότητες ισχυρής αεράμυνας ,οι περιοχές ρωσικής υψηλής αεράμυνας επεκτάθηκαν και στην Ανατολική Μεσόγειο. Με την εγκατάσταση τους και στην Τουρκία , παρά το γεγονός ότι αυτή είναι χώρα του NATO, η ρωσική τεχνολογία με τα συστήματά της, δημιουργεί μία συνεχή ζώνη υψηλής αεράμυνας που εκτείνεται από τη θάλασσα του Barents μέχρι τις ακτές της Συρίας στην Μεσόγειο.
Όλα αυτά πιστοποιούν ότι το σύστημα S-400 είναι ένα σύγχρονο οπλικό σύστημα αεράμυνας, το οποίο σε συνεργασία με άλλα σχετικά συστήματα, αλλά κυρίως με τα κατάλληλα Radars , δημιουργούν μία αεράμυνα υψηλής αποτελεσματικότητας. Τα σημεία που οι Τ.Ε.Δ. θα τα τοποθετήσουν, καθώς και η γνώση μας για το τι ακριβώς αγόρασαν από τους Ρώσους, θα καταδείξει τον σχεδιασμό τους , αλλά και θα μπορέσουμε να εκτιμήσουμε τις πραγματικές τους δυνατότητες. Αν έχουν αποκτήσει μόνο τις αντιαεροπορικές και αντιβαλλιστικές δυνατότητες του συστήματος, τότε η επιπτώσεις στην στρατιωτική μας ισχύ αφορά μόνο την αεροπορική επιθετική συνιστώσα της αμυντικής μας ικανότητας. Η επίλυση αυτού του σοβαρού επιχειρησιακού προβλήματος είναι φυσικά ευθύνη των εν ενεργεία ειδικών, αλλά σε γενικές γραμμές οι λύσεις δεν μπορεί παρά να έχουν δύο άξονες. Ο ένας θα στοχεύει στη μείωση των δυνατοτήτων του εγκατεστημένου συστήματος ,αν αυτό προστατεύει ζωτικούς τουρκικούς στόχους που για εμάς έχουν υψηλή σημασία και ο άλλος στην αύξηση των δικών μας δυνατοτήτων αεροπορικής επίθεσης(Stealth).
Για να μειωθούν οι δυνατότητες αποκάλυψης και παρακολούθησης του συστήματος ,οι κατάλληλες ηλεκτρονικές δυνατότητες από απόσταση, ή από ειδικές συσκευές δύσκολα εντοπίσημες, έχουν την αξία τους. Επίσης τα όπλα απόστασης(STAND-OFF) που διαθέτουν οι Ε.Δ της χώρας, έχουν δυνατότητες επιτυχίας κατά του συστήματος. Σύμφωνα με πληροφορίες το Ισραήλ έχει σχεδιάσει το νέο Drone, Mini Harpy, κατάλληλο για οπλικά συστήματα όπως το S-400, αλλά και το BORA. Ένα σχέδιο αγοράς σχετικών όπλων, με σοβαρή εμπλοκή της αμυντικής μας βιομηχανίας, θα ήταν ίσως μία συμφέρουσα λύση. Αν οι Τούρκοι όμως έχουν αποκτήσει και τις βαλλιστικές δυνατότητες του συστήματος,που υποτίθεται ότι υπάρχουν , τότε η απειλή αυξάνεται κατακόρυφα και αφορά το σύνολο της Στρατιωτικής μας ισχύος, ανάλογα φυσικά και με τον αριθμό των κατάλληλων βλημάτων που θα διαθέτουν. Στην περίπτωση αυτή θα είχε κάποιο λόγο και το NATO να πει και να ρωτήσει, αλλά δεν νομίζω ότι θα δούμε κάποια ενέργεια, εκτός και αν εμείς μπορούμε να αποδείξουμε ότι αγόρασαν και αυτή την δυνατότητα.
Κανένα οπλικό σύστημα, όσο σύγχρονο και να είναι δεν είναι άτροτο. Μελέτη, εξέταση και εντοπισμό των αδύνατων σημείων του και η απόκτηση των κατάλληλων αντιμέτρων. Αυτό είναι , όπως είπαμε είναι το έργο αυτών που έχουν αποδεχθεί την ευθύνη να εξασφαλίζουν την άμυνα της χώρας από τις εξωτερικές απειλές.