Η ΕΑΑΑ/Παράρτημα Πρέβεζας συμμετείχε στις Εκδηλώσεις Μνήμης για τους Εκτελεσθέντες Πατριώτες από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής στο χωριό Πέντε Πηγάδια, που διοργάνωσε ο Δήμος Ζηρού την Κυριακή 27 Ιουλίου 2025 στις 11:30 πμ.
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων περιελάμβανε επιμνημόσυνη δέηση, ομιλία από την πρόεδρο της Κοινότητας Γεωργία Τόλη, κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής στη μνήμη των εκτελεσθέντων και ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου.
Μετά την τελετή ακολούθησε ξενάγηση στο παρακείμενο Φρούριο, που κτίστηκε λίγο μετά το 1805 από τον Αλή πασά, ο οποίος στις αρχές του 19ου αιώνα επισκεύαζε και κατασκεύαζε κάστρα σε όλη την επικράτειά του με τη βοήθεια Γάλλων μηχανικών εφαρμόζοντας την τελευταία λέξη της οχυρωματικής τεχνολογίας.
Η ύπαρξη του φρουρίου καταδεικνύει την στρατηγική σημασία της περιοχής της Κλεισούρας, όπου βρίσκεται το χωριό Πέντε Πηγάδια, αλλά και τη διεξαγωγή σημαντικών μαχών του ελληνικού στρατού το 1821 και το 1912.
Τον Οκτώβριο του 1821 ελληνικά στρατεύματα της Επανάστασης υπό τον στρατηγό Μακρυγιάννη νίκησαν τις δυνάμεις του Χουρσίτ Πασά.
Στους Βαλκανικούς Πολέμους και συγκεκριμένα κατά την προέλαση στις 23 με 30 Οκτωβρίου 1912 του Ελληνικού Στρατού προς τα Γιάννενα, διεξήχθη σημαντική μάχη στα Πέντε Πηγάδια με την οποία οι Έλληνες σταθεροποίησαν τις θέσεις τους, για να ακολουθήσει στη συνέχεια η νικηφόρα μάχη του Μπιζανίου στις 19-21 Φεβρουαρίου 1913, η οποία αποτέλεσε το κλειδί για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων και της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου.
Στην ιταλογερμανική κατοχή, ο Ιούλιος 1943, μαυροφόρεσε όλη την περιοχή εκατέρωθεν της οδικής αρτηρίας Ιωαννίνων-Άρτας. Όπως στη Βούλιστα-Παναγιά, στα δυτικά του δρόμου, έτσι και στα Πέντε Πηγάδια, ανατολικά του δρόμου, τα εχθρικά κατοχικά αποσπάσματα προσπάθησαν ανεπιτυχώς να «εκκαθαρίσουν» την περιοχή από τις επιθέσεις των ανταρτών. Αυτό που κατάφεραν ήταν στα δυτικά τα γερμανικά αποσπάσματα και στα ανατολικά τα ιταλικά αποσπάσματα να αφήσουν πίσω τους καμμένα χωριά, να σκοτώσουν και να εκτελέσουν αμείλικτα ντόπιο πληθυσμό, και να σφαγιάσουν παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένους.
Στα ανατολικά της οδικής αρτηρίας Ιωαννίνων-Άρτας, στις αρχές του 1943, δραστηριοποιούνταν το πλέον αξιόμαχο ένοπλο τμήμα της οργάνωσης του ΕΔΕΣ, το αντάρτικο σώμα του Αλέξανδρου Παπαδόπουλου από τη Σκλίβανη.
Ο Αλέξανδρος Παπαδόπουλος, πρώην αστυνομικός, από την προηγούμενη χρονιά του 1942, είχε οργανώσει μεθοδικά τα πρώτα ένοπλα τμήματα στην περιοχή του Ξηροβουνίου, για λογαριασμό του Ζέρβα, μετατρέποντας την αρχική ένοπλη ομάδα αυτοπροστασίας του χωριού του σε τακτική ομάδα μάχης για διεξαγωγή ανταρτοπολέμου, ενταγμένης πλέον στον ΕΔΕΣ. Τον Μάιο 1943 το αρχηγείο του ΕΔΕΣ αναβάθμισε το ένοπλο αυτό τμήμα και το ονόμασε Ανεξάρτητο Τάγμα Παπαδόπουλου.
Τα Πέντε Πηγάδια βρίσκονται 5 χλμ νότια από τη Σκλίβανη, και το χωριό Ανώγειο 6 χλμ νότια. Τον Ιούλιο του 1943, αυτή η περιοχή αποτέλεσε πεδίο σφοδρών μαχών μεταξύ των Ελλήνων
ανταρτών του Τάγματος του Παπαδόπουλου και των Ιταλών της 2ης Ομάδας Αλπινιστών «Βάλλε», του Συντάγματος που στρατοπέδευε στα Γιάννενα. Οι Ιταλοί της συγκεκριμένης Ομάδας φέρθηκαν αμείλικτα κατά του άμαχου πληθυσμού των χωριών της περιοχής ανατολικά της οδικής αρτηρίας και εφάρμοσαν πρακτικές αντιποίνων, παρόμοιες με αυτές των γερμανών καταδρομέων της «Εντελβάις» που έδρασαν δυτικά του δρόμου.
Την Κυριακή 25 Ιουλίου, δύο τάγματα Ιταλών ξεκίνησαν από τα Γιάννενα. Ένα πήγε προς το χωριό Σκλίβανη και το άλλο κατευθύνθηκε προς το Ανώι (Ανώγειο) για να καταλάβει το στρατηγείο του 2ου Τάγματος του Παπαδόπουλου, βάλλοντες εναντίον των ανταρτών του ΕΔΕΣ με πολυβόλα και όλμους και βοηθούμενοι από τους Γερμανούς με πυρά ορειβατικού πυροβολικού από τη Βούλιστα Παναγιά. Στη συνέχεια, επιχείρησαν επίθεση κατά μέτωπο για να καταλάβουν τις θέσεις των ανταρτών του ΕΔΕΣ.
Η μάχη κράτησε περίπου μια ώρα. Οι αντάρτες γνωρίζοντας πολύ καλά την περιοχή και μετά από εντολή του οπλαρχηγού τους Αλέξανδρου Παπαδόπουλου, επιτέθηκαν εναντίον των Ιταλών και τους ανάγκασαν να οπισθοχωρήσουν μέχρι τα Πέντε Πηγάδια.
Για να βοηθήσει τους ιταλούς αλπινιστές της ομάδας «Βάλλε» που είχαν εγκλωβιστεί από τους αντάρτες, ο συνταγματάρχης Ζάλμινγκερ στις 27 Ιουλίου 1943, απέστειλε το 3ο τάγμα του 98ου συντάγματος της «Εντελβάις» (ταγματάρχης Ραινχόλντ Κλέμπε). Οι γερμανοί καταδρομείς της «Εντελβάις» απεγκλώβισαν τους ιταλούς αλπινιστές, έκαψαν οκτώ χωριά, σκότωσαν χωρικούς, αλλά απέτυχαν να περικυκλώσουν και να εξολοθρεύσουν τους αντάρτες.
Το μένος της αποτυχίας εξόντωσης των ελλήνων, οι γερμανοί το διοχέτευσαν στους κατοίκους της περιοχής. Οι οικογένειες Αναγνώστου που ζούσαν στα Πέντε Πηγάδια βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα. Έπρεπε να παρθεί μια απόφαση, να φύγουν ή να μείνουν. Αποφάσισαν να φύγουν, αλλά τους ανάγκασαν να γυρίσουν πίσω, τους έπιασαν αιχμάλωτους και την επόμενη ημέρα τους ανάγκασαν να πάρουν τον δρόμο για τη Σκλίβανη.
Ο μπάρμπα-Χρήστος Αναγνώστου, ο μόνος επιζών αυτής της θηριωδίας, είναι αυτός που έμεινε πίσω για να εξιστορήσει όσα συνέβησαν εκείνη την ημέρα.
«Τους έβγαλαν από τη φάλαγγα τρία μέτρα από τον καρόδρομο του Αλή Πασά. Τους έβαλαν κοντά σε μία πέτρα και έβαλαν στρατιώτη πολυβολητή. Τους πυροβόλησαν και έπεσαν νεκροί, μπρούμυτα. Εμείς τους βλέπαμε, αλλά τι να κάνουμε. Στεκόμασταν περιμένοντας πότε θα έρθει και η σειρά μας να τελειώσουμε».
Αυτούς τους Έλληνες, που εκτελέσθηκαν άδικα και βάναυσα τότε, αλλά και αυτούς που πολέμησαν τους κατακτητές στις μάχες στην ευρύτερη περιοχή του Ξηροβουνίου, τιμά η τελετή που πραγματοποιείται κάθε Ιούλιο στα Πέντε Πηγάδια.
Η Ένωση Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας (ΕΑΑΑ) εκπροσωπήθηκε από τον Πρόεδρο του Παραρτήματος Υπτχο ε.α. Ιωάννη Τσαντήρη, ο οποίος κατέθεσε στεφάνι.