του Υπτχου (ΕΑ)ε.α. Παύλου Χρήστου-Αντιπροέδρου ΕΑΑΑ
Βαδίζοντας στη νέα χιλιετία, αντιλαμβανόμαστε ότι ο κόσμος μεταβάλλεται ραγδαία σε ένα κόσμο υπερεθνικών “ροών”, ότι συντελούνται βαθιές τεχνικές, κεφαλαιακές και πολιτικές αναδιαρθρώσεις με κύρια χαρακτηριστικά την καθολικότητα και την ιδιαιτερότητα. Η διαμορφούμενη υπερεθνική αντίληψη της έννομης τάξης, η παραγωγή υπερεθνικού δικαίου μεταβάλλει το δίκαιο σε εργαλείο για την εξυπηρέτηση των αναγκών της αγοράς και σε δίκαιο που ρυθμίζει – διασφαλίζει την επιβολή της παγκόσμιας κοινότητας στις επί μέρους κοινωνίες. Τα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αμφισβητούνται έντονα καθόσον η ιδεολογία της αγοράς στηρίζεται στον ωφελιμισμό, μια αντίληψη που σήμερα προσπαθεί να γίνει κυρίαρχη.
Οι μεταβολές που σήμερα είναι ορατές και ανιχνεύονται αποτελούν το αποτέλεσμα μιας εξελικτικής μακρόχρονης διαδικασίας που ξεκίνησε μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Οι απανωτές κρίσεις των περιόδων 1973-75 και 1979-82, η αγριότητα των ενδοκαπιταλιστικών συγκρούσεων, οι κάτω από την ανάγκη προσαρμογής προς τις νέες επιστημονικοτεχνικές εξελίξεις επιβαλλόμενες δομικές αναδιαρθρώσεις και ο πάντοτε υπαρκτός φόβος μιας νέας φάσης ριζοσπαστικής ανόδου του μαζικού κινήματος, ώθησαν περί τα μέσα της δεκαετίας του 70, τις κυρίαρχες τάξεις στις χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού στη σχεδίαση μιας μακράς πνοής επιχείρησης ανασυγκρότησης του κράτους και του κεφαλαίου με στόχο τον έλεγχό των εξελίξεων και την αποκατάστασή της λειτουργικότητας του συστήματος.
Η επίθεση αποφασιστικής σημασίας για ολόκληρο το μπλοκ εκμετάλλευσης και κυριαρχίας, προωθήθηκε από το σύνολο των λειτουργιών της εξουσίας, με την υποστήριξη ολόκληρου του αστικού μηχανισμού, την αξιοποίηση των ελεγχόμενων από το κράτος και το μεγάλο κεφάλαιο μέσων μαζικής επικοινωνίας και εκδηλώθηκε σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής και η εξέλιξή της προσδιορίζει καθοριστικά το χαρακτήρα του τελευταίου τέταρτου του 20ου αιώνα.
Η εξέλιξη της επιχείρησης αποκαλύπτει την έκταση των αντιφάσεων του συστήματος και τα όρια αντοχής του. Οι κεντρικοί στόχοι, όσο και αν αναπροσαρμόζονται στην πορεία, δεν προωθούνται. Αυτό βασικά οφείλεται, στις εσωτερικές αντιθέσεις του ίδιου του συστήματος. Αντιθέσεις, που σαν αποτέλεσμα δράσης των οικονομικών νόμων του καπιταλισμού, εκδηλώθηκαν με τη μορφή του άγριου ανταγωνισμού των ισχυρών καπιταλιστικών χωρών μεταξύ τους αλλά και στο εσωτερικό του μπλοκ κυριαρχίας κάθε καπιταλιστικής χώρας χωριστά και στην αδυναμία των κέντρων εξουσίας να επιτύχουν τον επιδιωκόμενο έλεγχο της κοινωνίας, γεγονός που σε συνδυασμό με τη δράση άλλων παραγόντων υποχρέωσε κράτος και οικονομικά συμφέροντα σε διορθωτικές κινήσεις, εκτρέποντας την επιχείρηση από την αρχική της σχεδίαση.
Την παλιά διπολικότητα κρατικού καπιταλισμού και καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς δεν αντικατέστησε η μονοπολικότητα μιας παγκοσμιοποίησης, που προσκρούει στις οξυμένες εσωτερικές αντιθέσεις του μπλοκ κυριαρχίας. Ο ανταγωνισμός των μεγάλων κέντρων εξουσίας όχι μόνο δεν ξεπερνιέται από τις συσσωματώσεις, τη δημιουργία πολυεθνικών και πολυκλαδικών μονοπωλίων, τη συγκέντρωση κεφαλαίου και τη συγκεντροποίηση κεφαλαίου αλλά αυξάνει το ενδεχόμενο μιας γενικευμένης σύρραξης. Η παγκοσμιοποίηση μπορεί να καταργεί τα συμβατικά σύνορα, να τα υπερβαίνει και να απλώνει την καπιταλιστική κυριαρχία σε κάθε γωνιά. Βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας ιστορικής περιόδου, όπου δεν αρκεί να ερμηνεύσουμε μόνο τις εξελίξεις που συντελούνται, να ακολουθούμε τα γεγονότα, αλλά πρέπει ο άνθρωπος να πάρει την τύχη του στα χέρια του γιατί μόνο η ανθρώπινη ύπαρξη ανθίσταται.
Η σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία αναπτύσσεται με αφετηρία το 16ο αιώνα και έκτοτε το κράτος αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα στην εξέλιξη του καπιταλισμού. Σήμερα το εθνοκεντρικό πλαίσιο της οικονομίας μεταβαίνει στο διεθνικό– υπερεθνικό με κύρια χαρακτηριστικά τις αλλαγές στη λειτουργία του οικονομικού μηχανισμού, στον τρόπο επίλυσης των αντιθέσεων, στην κοινωνική ταξική διάρθρωση και στο συσχετισμό – ανταγωνισμό των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Το έθνος, πολιτιστικό βασικά φαινόμενο συνδεδεμένο με την ουσία του κράτους (ως συγκροτημένης έκφρασης των εσωτερικών συσχετισμών εξουσίας) επιχειρείται να προσδιοριστεί ως σύνθεση τεχνιτών διαχωρισμών και άρνησης της καθολικότητας του ανθρώπινου είδους μέσα από τις διαφοροποιήσεις του. Στη δεκαετία του 80 στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες δημιουργείται τεχνολογική βάση παραγωγής, στηριγμένη στην ηλεκτρονική και πληροφορική προκαλώντας αλλαγές στην μονοπωλιακή διάρθρωση και στις οργανωτικό-διαρθρωτικές μορφές συσσώρευσης. Άμεσα επηρεάζεται όλο το πλέγμα των εργασιακών σχέσεων και κύρια η έκταση και διάρθρωση της απασχόλησης.
Κύριος παράγοντας ενίσχυσης των διαδικασιών αναδιάρθρωσης των μονοπωλιακών και πολυκλαδικών ομίλων είναι η επιτάχυνση της διαδικασίας διεθνοποίησης, ολοκλήρωσης και παγκοσμιοποίησης της οικονομικής ζωής. Αυτό επέφερε ουσιαστική αναδιάρθρωση στον πυρήνα του χρηματιστικού κεφαλαίου και δημιούργησε ανασύνθεση όπου το πιστωτικό κεφάλαιο αναβαθμίζει τη θέση του στη δομή του χρηματιστικού κεφαλαίου το οποίο αποκτά πλέον υπερεθνικό χαρακτήρα και δημιουργεί αντιθέσεις σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Η παγκοσμιοποίηση δημιουργεί νέα φύσης προβλήματα στην νομισματική σταθερότητα και στον εθνικό έλεγχο της ρευστότητας.
Σήμερα η επιδημία του κορoνoϊού αντιπροσωπεύει πραγματικά ένα πιθανό τέλος της παγκοσμιοποίησης. Όλα τα θεσμικά όργανα, όλοι οι μηχανισμοί που θα να είχαν εμποδίσει την εξάπλωση της πανδημίας απέτυχαν εντελώς . Στην αρχή, η προσπάθεια να αφήσουμε τα πάντα ως έχουν, να μην αλλάξει τίποτα και να μην ανταποκριθεί στον ιό, έδωσε καταστροφικά αποτελέσματα και όλες οι κοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων των πιο ανοιχτών, των πιο φιλελεύθερων , των πιο παγκοσμιοποιημένων. Στην πραγματικότητα αυτό που συνέβη στη Γαλλία με τον Macron, στις Ηνωμένες Πολιτείες με τον Trump, στη Γερμανία με τη Merkel, και ακόμη και με τον Boris Johnson στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι η επιστροφή σε εθνικά κράτη, η επιβολή της κατάστασης έκτακτης ανάγκης . Ο ιός δεν ξεκίνησε απαραίτητα στην Κίνα, αλλά η Κίνα ήταν η πρώτη που αντιμετώπισε την επιδημία. Έτσι, η Κίνα, η οποία ήταν η πρώτη που συγκρούστηκε πλήρως, σε μια αρκετά τρομακτική κλίμακα, με αυτήν την επιδημία, και κατάφερε να την αντιμετωπίσει μόνο χάρη στον περιορισμό της.
Λόγω του γεγονότος ότι η Κίνα διατήρησε την πολιτική της δομή, εφαρμόστηκε ένας τρόπος απομόνωσης. Αυτή η αυστηρή συντονισμένη δράση του κινεζικού μοντέλου έδωσε ένα παράδειγμα για το πώς συγκρούεσαι με τον κορονοϊό. Όταν ξεκίνησε η επιδημία, πριν από την εξάπλωση του κοροναϊού, ασχοληθήκαμε με την ανοιχτή κοινωνία και ακόμη και αν αυτή η κοινωνία δεν ήταν εντελώς ανοιχτή σε παγκόσμια κλίμακα. Αυτή είναι μια χίμαιρα που δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί αποτελεσματικά σε καμία από τις προκλήσεις με τις οποίες συγκρούστηκε.
αι μετά από αυτό βλέπουμε την πλήρη κατάρρευση της ανοιχτής κοινωνίας, επειδή ο κορονοϊός είναι ασυμβίβαστος με την ανοιχτή κοινωνία, στο μέτρο που πρέπει να επιλέξουμε είτε μεταξύ κορoνοϊού ,είτε ανοιχτών συνόρων. Ακόμη και μετά όταν βγούμε από αυτήν την πανδημία, μια νέα μεταπαγκόσμια πραγματικότητα είναι εδώ για να μείνει.
Τι γνωρίζουμε για την νέα εποχή?
α .Η παγκοσμιοποίηση όχι μόνο οπισθοδρομεί αλλα ουσιαστικά αναιρείται .Έχουμε μπει στον αστερισμό της επανακαταξίωσης του εθνικού κράτους ως διαχειριστή της οικονομικής συγκυρίας. Οι επιχειρήσεις θα προσπαθήσουν να μειώσουν την πολυπλοκότητα και τον κίνδυνο παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού, ενώ οι κυβερνήσεις, έχοντας ως αίτιο τις ανησυχίες για την υγεία, θα περιορίσουν τις διεθνείς δραστηριότητες. Οι εταιρείες και οι χώρες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το διακρατικό εμπόριο θα οπισθοδρομήσουν.
β .Το χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό, θα αυξηθεί . Είναι μονόδρομος για τις Κεντρικές Τράπεζες να διατηρήσουν χαμηλά τα επιτόκια, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν τα ελλείμματα. Θα υπάρξει ένα γενναίο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, με ταυτόχρονη αύξηση των φόρων. Αυτή τη φορά, η κατεύθυνση θα δείχνει αναγκαστικά τους πιο πλούσιους, επειδή η δεξαμενή στα πιο κάτω στρώματα στερεύει.
Βλέπουμε το κλείσιμο των ανοιχτών κοινωνιών και τη μετάβαση από τις διεθνιστικές αρχές σε προσεγγίσεις με οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές διαδικασίες στα εθνικά πρότυπα. Εάν ένα σοβαρό πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά από την ανθρωπότητα μόνο στο πλαίσιο του κλεισίματος, στο πλαίσιο των εθνικών συνόρων, αυτό σημαίνει ότι η παγκοσμιοποίηση έχει τελειώσει και ότι μπαίνουμε στον μεταπαγκόσμιο κόσμο. Κατά συνέπεια, από ιδεολογική άποψη, σήμερα βιώνουμε μια μετάβαση από μια ανοιχτή κοινωνία σε μια κλειστή, και όσο περισσότερο θα διαρκέσει αυτός ο αγώνας σε συνθήκες μιας κλειστής κοινωνίας, και μόνο σε τέτοιες συνθήκες μπορεί να διεξαχθεί, τόσο βαθύτερα είναι τα θεσμικά όργανα αυτής της μεταπαγκόσμιας τάξης θα ριζώσουν. Έτσι, κατά τη διάρκεια του coronavirus αλλάζουμε από μια παγκόσμια τάξη της ανοιχτής κοινωνίας, σε ένα παγκόσμιο σύστημα της κλειστής κοινωνίας, βαδίζουμε σε έναν πολυπολικό κόσμο με εντελώς διαφορετικές προτεραιότητες, άλλα συστήματα αξιών και άλλες δομές πολιτικής διακυβέρνησης.