Η ΕΑΑΑ Παράρτημα Πρέβεζας είχε την τιμή να παραβρεθεί και να καταθέσει στεφάνι στις
Εκδηλώσεις Μνήμης για τους Εκτελεσθέντες Πατριώτες από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής
στο χωριό Βούλιστα-Παναγιά Πρέβεζας, που διοργάνωσε ο Δήμος Ζηρού την Παρασκευή 25
Ιουλίου 2025 στις 19:30.
Η εκτέλεση των Ελλήνων από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής στην κοινότητα Βούλιστα του
χωριού Παναγιά Πρέβεζας είναι ένα άγνωστο στους πολλούς ιστορικό γεγονός. Παραθέτουμε μία
συνοπτική περιγραφή του ηρωικού γεγονότος.
Το Σάββατο της 24ης Ιουλίου 1943 κατηφόρισαν από τα Ιωάννινα προς την Άρτα περί τα 30-50
στρατιωτικά καμιόνια γεμάτα γερμανούς στρατιώτες. Σκοπός τους η εκκαθάριση της εθνικής οδού
Ιωαννίνων-Άρτας, δηλαδή του δαιδαλώδη δρόμου που διέσχιζε τα βουνά νότια από τα Γιάννενα,
και των περιοχών πέριξ αυτής από αντάρτες και χωρικούς που τους υποστήριζαν. Η επιχείρηση
κράτησε από τις 18 έως και τις 26 Ιουλίου 1943 και αφορμή στάθηκε η επίθεση των ανταρτών του
στρατηγού Ζέρβα στις 8 Ιουλίου σε μεγάλο φυλάκιο των Ιταλών στο Τέρροβο, το οποίο και
κατέστρεψαν.
Την Κυριακή 25η Ιουλίου και ώρα 9η πρωινή άρχισε η Γερμανική συντονισμένη επίθεση με
τέσσερις ομάδες στρατού, από τέσσερα περιφερειακά σημεία και με απώτερο στόχο να «χτενίσουν»
την περιοχή, από τη Νέα και Άνω Μουσιωτίτσα έως την Παναγιά και Βούλιστα Παναγιά, και να
την εκκαθαρίσουν από αντάρτες ή χωρικούς που συνεργάζονταν, κάλυπταν ή τροφοδοτούσαν τους
αντάρτες.
Οι τέσσερις γερμανικές στρατιωτικές ομάδες χώρισαν την περιοχή σε τέσσερις τμήματα. Από κάθε
τμήμα που περνούσαν έκαιγαν σπίτια, σκότωναν επί τόπου ντόπιο πληθυσμό από μωρά μέχρι
ηλικιωμένους ανεξαρτήτως φύλου, και μερικούς έπιαναν αιχμαλώτους και τους εκτελούσαν.
Επισημαίνεται ότι δεν αντιμετώπισαν ένοπλη αντίσταση από τον ντόπιο πληθυσμό. Όλοι οι χωρικοί
ήταν άμαχοι και άοπλοι.
Από τις τέσσερις ομάδες, η τρίτη ομάδα, αποτελούνταν από επίλεκτα μέλη των Ες-Ες της ορεινής
μεραρχίας «Εντελβάις», υπό τον αρχιδήμιο συνταγματάρχη Γιόζεφ Ζάλμινγκερ. Ο συνταγματάρχης
Ζάλμινγκερ, της 1ης Ορεινής Μεραρχίας, ήταν ανιψιός του στρατάρχη Γκέρινγκ, προσωπικός
φίλος του Χίτλερ και φανατικός ναζιστής.
Στην ουσία, η ομάδα του ήταν το εκτελεστικό απόσπασμα των γερμανών. Ήταν αυτοί που
εκτέλεσαν και σκότωσαν με απάνθρωπο και απεχθή τρόπο τους περισσότερους χωρικούς που ήταν
εντελώς αθώοι, άμαχοι, γυναίκες, παιδιά και γέροντες.
Κατά τις 6 το απόγευμα της Κυριακής 25 Ιουλίου 1943 όλες οι ομάδες συναντήθηκαν στη
Βούλιστα Παναγιά. Έβαλαν τους αιχμαλώτους σε πρόχειρους καταυλισμούς και πολύ κοντά τους
ήταν και οι άλλοι αιχμάλωτοι που είχαν συλληφθεί από το δεύτερο τμήμα μέσα στο χωριό. Τα δύο
τμήματα των αιχμαλώτων προσποιήθηκαν ότι δεν είχαν σχέση μεταξύ τους, υποψιαζόμενοι ότι
κάθε τμήμα αιχμαλώτων περίμενε διαφορετική μοίρα. Μεταξύ τους ήταν και 12 όμηροι που πήραν
από την Μουσιωτίτσα.
Άρχισαν τότε να στήνουν τα πολυβόλα και ανά δύο φώναζαν τους αιχμαλώτους και τους
εκτελούσαν. Ακολουθούσε η χαριστική βολή στο κρανίο -όπως διαπιστώθηκε από την εκταφή τους
αργότερα- και τους πετούσαν σε μια γρέβια. Εκείνη την ώρα, των εκτελέσεων των αιχμαλώτων,
συνέβη και μια, πλήρους τόλμης και θάρρους, απόδραση.
Ο Νέστορας Κολιός, ένας από τους αιχμαλώτους, 21 ετών τότε, διηγείται πως ο πατέρας του,
αιχμάλωτος και εκείνος, από την αρχή της αιχμαλωσίας τον σκουντούσε και του έκανε νοήματα για
να το σκάσει συναισθανόμενος ότι το τέλος τους πλησίαζε και τους περίμενε βέβαιος θάνατος.
Ο Νέστορας Κολιός προέτρεψε τον Ανδρέα Κίτσο να το σκάσουν μαζί, αλλά εκείνος
συγκλονισμένος από το θάνατο της γυναίκας του, την οποία είχαν εκτελέσει στη Λιάσκα οι
Γερμανοί, είπε πως δεν ήθελε πια να ζει αφού εκείνη είχε πεθάνει.
Οι αιχμάλωτοι, ανήσυχοι, άλλαζαν συνεχώς θέση αποφεύγοντας να είναι στην πρώτη γραμμή,
προσπαθώντας να δώσουν μια μικρή αναβολή στο θάνατο. Όταν κόντευε η σειρά του Νέστορα είχε
πάρει πια την απόφασή του. «Έτσι και αλλιώς χαμένος είμαι, ποιος ξέρει μπορεί και εγώ να
γλιτώσω, όπως ο Ξενοφών Γάκιος στο Κουρτέσι» ήταν οι σκέψεις που έκανε. Την ώρα που ο
Γερμανός συνόδευε τους δύο προπορευόμενούς του αιχμαλώτους για εκτέλεση, ο Νέστορας ξέφυγε
από τη γραμμή και άρχισε να τρέχει. Ο Γερμανός τον άρπαξε από το μανίκι, αλλά ήταν τόση η
ορμή και η φόρα του Νέστορα που το μανίκι σχίστηκε και έμεινε στα χέρια του άναυδου Γερμανού,
ενώ ο Νέστορας χάθηκε γρήγορα στο σούρουπο. Ο Νέστορας έτρεχε, οι αισθήσεις του όλες ήταν
σε εγρήγορση, άκουγε πίσω του τις φωνές, τα χάχανα των Γερμανών που περιγελούσαν εκείνον
που είχε μείνει με το μανίκι στο χέρι και τους πυροβολισμούς ενός άλλου που είχε θυμώσει με την
απόδραση. Έτρεχε συνέχεια, ώσπου εξουθενωμένος τρύπωσε σε ένα θάμνο. Εκεί πια
αναλογιζόμενος όλα όσα είχαν συμβεί, άρχισε να κλαίει ασταμάτητα. Σκεφτόταν πώς είχε σκοτωθεί
η εγκυμονούσα γυναίκα του, ο πατέρας του και τόσοι άλλοι φίλοι και συγγενείς του. Από την
κούραση τον πήρε ο ύπνος. ¨Όταν ξύπνησε ήταν όλα ήσυχα και τη νύχτα πια πήρε το δρόμο για το
χωριό.
Ο Άγγλος ιστορικός Μαρκ Μαζόουερ γράφει χαρακτηριστικά: «Οι προσπάθειες να
«εκκαθαριστούν» οι δρόμοι με την αποστολή αποσπασμάτων και από τις δύο πλευρές της κύριας
αρτηρίας κατέληξαν σε μια χορεία καμένων χωριών, αλλά δεν έβαλαν τέρμα στις επιθέσεις των
ανταρτών.
Για πρώτη φορά η Ελλάδα έγινε θέατρο μιας συστηματικής αντιανταρτικής εκστρατείας, και
υπέφερε το είδος των καταστροφών που είχαν ήδη ρημάξει κομμάτια της Βοσνίας, της Σερβίας και
της Ουκρανίας. Όταν ήρθε η Απελευθέρωση, προς τα τέλη του 1944, πάνω από χίλια χωριά είχαν
ισοπεδωθεί. Ένα εκατομμύριο Έλληνες είχαν δει τα σπίτια τους να λεηλατούνται και να
καίγονται… Πάνω από 20.000 άμαχοι είχαν σκοτωθεί ή τραυματισθεί, εκτελεστεί, κρεμαστεί ή
δαρθεί από τις δυνάμεις της Βέρμαχτ…».
Και συνεχίζει ο Μαρκ Μάζουερ: «Ως έκφραση των αξιών του Εθνικοσοσιαλισμού, η
αντιανταρτική πολιτική της Βέρμαχτ, προσφέρει πολλά στοιχεία για την κατανόηση των
ιδεολογικών θεμελίων της Νέας Τάξης του Χίτλερ, επειδή η Βέρμαχτ, καθόλου λιγότερο από τα
SS, αποτελούσε αυτό που ένας Γερμανός ιστορικός ονόμασε “οι δυνάμεις της ναζιστικής
Weltanschauung (κοσμοαντίληψης)”».
Αθάνατοι να είναι οι εκτελεσθέντες, και ζωντανό παράδειγμα οι διασωθέντες για το θάρρος, την τόλμη και την γενναιότητά τους.